Kenya ayaa dib u dhigtay  qorshaha gabagabada ah ee dib loogu furayay xuduuda ay Kenya  la wadaagto dalka Soomaaliya kadib mowjado argagixiso oo dhawaanahan ka dhacayay iyo dambiyada xuduudaha oo soo kordhayay.
Wasiirka arrimaha gudaha Kithure Kindiki ayaa Arbacadii sheegay in go’aankan kenya qaadatay la xiriria weeraro joogto ah oo Al-Shabaab ay ka geystaan xadka Soomaaliya.
Bishii Juun, Mandheera, Wajeer, Garissa iyo Lamu ayaa laga diiwaangeliyay in ka badan 15 weerar oo argagixiso, oo ay ku dhinteen in ka badan 20 qof, oo u badan saraakiisha ammaanka.
“Kenya iyo Soomaaliya waxay qorsheynayeen inay dib u furaan xudduudaha aan leenahay ee Mandheera, halkan Liboi, Kiunga iyo deegaannada kale ee ku teedsan xuduudka. Qorshuhu wuu sii socon doonaa, laakiin hadda waanu dib u dhigaynaa,” ayuu yiri Prof Kindiki oo ku sugan Dhadhaab.
Waxa uu ku daray, “Bishii la soo dhaafay, waxaan ogaanay oo aan la kulanay carqaladeyn nabada iyo amniga. Qorshahaas waanu joojinay in muddo ah si aan ula tacaalno xagjiriinta.”
15-kii May, Kenya waxay ku dhawaaqday qorshe ay dib ugu furayso xudduudaha ay la wadaagto Soomaaliya ee Mandheera, Lamu iyo Gaarisa 90 maalmood gudahood.
Dib u furista saddexda goobood ee xuduudka — oo muddo toban sano ka badan u xirnaa amni darro awgeed ayaa la filayaa inay sare u qaaddo isu socodka dadka iyo caasimadda Kenya iyo Soomaaliya.
Arrintan ayaa lagu dhawaaqay kadib wadatashiyo heer sare ah oo ay Nairobi ku yeesheen Prof Kindiki iyo dhiggiisa Soomaaliya Maxamed Axmed Sheekh.
Dib u furista xuduuda ayaa ahayd in si hufan loo soo afjaro 12 sano oo isbaaro ah oo soo bilaabatay sanadkii 2011 markaas oo Kenya ay bilowday howlgalka Linda Nchi ee lagula dagaalamayo qulqulka dagaalyahanada Al-Shabaab ee gudaha dalka.
“Waxaan go’aansanay in xuduudka Kenya iyo Soomaaliya u dhexeeya dib loo furo wejiyo. Ugu horeyn waxaa la furayaa Bula Xaawo oo Mandheera ka tirsan 30 maalmood gudahood, waxaa ku xiga Liboi (Mandera) oo 60 maalmood ah iyo Ras Kambooni (Lamu) oo 90 maalmood gudaheed ah,” ayuu yiri Xoghayaha Golaha Wasiirrada ee Arrimaha Gudaha.
Dowladda ayaa sidoo kale ka baaraan degeysay in lagu daro bar xuduudeedka afaraad ee ismaamulka Wajeer.
CS waxa ay sheegtay in bulshooyinka xuduuda ee labada dal ay wax badan ka dhexeeyaan loona baahan yahay in la xoojiyo xidhiidhka ka gudba xuduudaha.
Buula Xaawo ee Mandera ayaa lagu waday in dib loo furo 1-da Luulyo balse waxa uu ku guul dareystay kaliya in CS uu ku dhawaaqo xiritaanka sii socota inta uu ku sugan yahay ismaamulka Garissa.
Mandera ayaa ah meesha ugu badan ee ay saameeyeen weeraradii ugu dambeeyay ee argagixisanimo, maadaama ay u dhowdahay Soomaaliya.
“Ma fududayn in xuduudka la furo. Waxaan leenahay dadka ka faa’iidaysta badeecadaha, Al-shabaab-na waxay canshuur ka qaadaan ganacsiyadan ku yaalla gudaha Soomaaliya,” ayuu yiri Mr Cali Cabdi oo ka mid ah dadka ku nool Mandheera.
Isagoo ku dhawaaqayay sii wadida xidhitaanka xadka, CS ma bixin faahfaahin dheeraad ah laakiin kaliya waxay soo xigtay argagixisada inay tahay sababta ugu weyn.
Soohdinta aadka u liidata ee u dhaxeysa Kenya iyo Soomaaliya ayaa lagu arkay dagaalyahanada oo sida ay rabaan uga gudba, weerar iyo dib u celin.
Ku qul-qulka dagaalyahanada Kenya ayaa sidoo kale sabab u ah howlgallada ka socda gudaha Soomaaliya.
Bishii Ogoosto ee sanadkii hore, dowladda Soomaaliya ayaa qaaday dagaal dhan walba ah oo ka dhan ah Al Shabaab, waxaana taasi ay keentay in dowladda Kenya ay xoojiso ammaanka xuduudka si looga hortago in ay soo buux dhaafiyaan dagaalyahanada ka baxsanaya dalkeeda.
Kenya ayaa qeyb ka ah howlgalka ciidamada Midowga Afrika ee AMISOM ay kula dagaalamayaan Al-Shabaab oo muddo ka badan 15-sano ka waday gudaha dalka Soomaaliya falal amni darro ah.
Kenya iyo Soomaaliya waxa ay wadaagaan xuduud dhuleed dhan 680 KM, waxaana u dhexeeya muran muddo sannado ah soo jiitamayay, kaas oo salka ku haya qayb ka mid ah badweynta Hindiya oo laga yaabo inay qaniga ku tahay Saliid iyo Gaas.
